zondag 29 maart 2015 | 16 h 00 | Dorpskerk Wassenaar (NL)
vrijdag 3 april 2015 | 20 h 00 | Sint-Pauluskerk Gent
zaterdag 4 april 2015 | 16 h 00 | Sint-Catharinakerk Wondelgem
Cantabile-Gent
Barokensemble Arcus Coloratus
Zeger Vandersteene evangelist
Kai-Rouven Seeger Christus
Goedele Heidbuchel sopraan
Marnix De Cat altus
Teun Michiels tenor
Arnout Malfliet bas
Algemene leiding Steve De Veirman
J.S. Bach Johannes-Passion, BWV 245
In de aanloop van dit project was ik te gast in enkele AMC klassen, waar telkens een 20-tal jonge muzikanten in spe erg geïnteresseerd waren in het verhaal van Bach’s Johannespassie… en meteen zag ik mezelf daar terug zitten zo’n 25 jaar geleden in diezelfde klas… Want ook op mij had deze passie reeds op jonge leeftijd zeer veel indruk gemaakt, het intrigerende verhaal, de emotionele toonspraak, de meeslepende turba’s, de intimistische aria’s en de gelovige koralen. En waarom deze passie meer dan de Mattheus, of Marcus of Lukas?
Misschien omdat Johannes de meest betrokken evangelist was, hij was de jongste apostel en waarschijnlijk daardoor ook het meest overrompeld door wat de laatste week met zijn Meester gebeurde. Het is die Johannes die aan Zijn zijde bleef op Golgotha, het is deze Johannes die als zoon aan Maria wordt toevertrouwd, het is deze Johannes die op de meest pure wijze het Evangelie van de Goede Week beschrijft. Door het vier keer zelf te herwerken toont Bach zijn voorliefde voor deze passie: de meest emotionele melodieën in combinatie met de sterkste compositorische diepgang, zijn Magnum Opus de Johannes-Passion.
Na deze passie reeds een 30-tal keren als zanger te hebben uitgevoerd is het mij als dirigent een zeer grote eer om deze nu zelf voor de eerste maal te mogen interpreteren. In grote dankbaarheid en met eerbied voor de partituur van de meester, koos ik voor de uitvoering van de eerste 1724 editie op authentieke instrumenten. We hopen dat we u getuige kunnen laten zijn van een zeer transparante articulatie met aandacht voor een sterk poëtische dramatiek.
Voor de inhoudelijke interpretatie richten we ons naar de centrale scene ‘Pilatus’, waar Bach een fraaie symmetrische structuur heeft aangebracht die we het ‘Herzstück’ noemen. Door zeer bewust de koralen en aria’s te plaatsen, en zeer opvallend dezelfde muziek te gebruiken voor de tekstverwante turbae aan weerszijden van dit centrale deel, creëert Bach een centrale kerngedachte die uitgezongen wordt in het mooie koraal ‘Durch dein Gefängnis, Gottes Sohn’. Hier ligt precies ook de kentering van het verhaal: Pilatus trekt zich terug, de afloop is nu onafwendbaar geworden, niet Jezus’ dood is het dramatisch hoogtepunt maar wel het menselijk handelen dat daartoe leidt. Bach gebruikt hier een bekende koraalmelodie ‘Machs mit mir, Gott’ met een tekst die Luthers centrale leerstuk van Jezus’ plaatsvervangend lijden verwoordt. Zijn lijden en dood is door ons veroorzaakt en heeft ons verlost…
Net deze laatste gedachte maakt ons als kleine muzikanten of publiek zeer nederig bij het uitvoeren of horen van dit meesterwerk. Meer dan noten is het werk een belijdenis van eenvoud en eerbied die de verrijkende gedachte bij ons oproept om ons onophoudelijk in te zetten voor de andere, in verdraagzaamheid en openheid, in een wereld zonder pijn en onvrede.
© Steve De Veirman (2015)