To Be Sung On The Water (2014)

 to_be_sung_on_the_water

ZONDAG 15 JUNI 2014 | 11 h 00 | BUURTLOODS Gent

ZONDAG 15 JUNI 2014 | 15 h 00 | Sint-Baafsabdij Gent

Cantabile-Gent
Ilse Van Driessche piano
Siewald Degraeve viool
Algemene leiding Steve De Veirman

Samuel Barber To Be Sung On The Water – Sure On This Shining Night
Edward Elgar My Love Dwelt In A Northern Light
John Ireland The Hills
Eric Whittacre Five Hebrew Love Songs
Ola Gjeilo Northern Lights – The Ground
Morten Lauridsen Dirait-On
Claudio Monteverdi Amor, S’Il Tuo Ferire – Baci Soavi E Cari
Norbert Rousseau Tre Madrigali Italiani
Bob Chilcott Ev’ry Time I Feel The Spirit
 

Het koorjaar afronden en de vakantie induiken … maar niet zonder nog even stil te staan bij net die emotie die ons het meest dierbaar is: de liefde.

De lente is het seizoen van de prille liefde. Liefde is niet alleen mooi, maar veroorzaakt ook pijn, onbeantwoord verlangen en twijfel. Al duizenden jaren worden daar prachtige teksten over geschreven, die aan zeggingskracht niets hebben afgedaan, getoonzet op de meest intense muziek.

Het concert vandaag wil die liefdesdualiteit tonen, de symbiose van smart en blijheid, van geluk en verdriet, van liefde en pijn, net zoals mooi beschreven in het gekende gedicht van Gerrit Achterberg:

De lente en de dood gaan saam, een vriendschap zonder vorm of teken,
wie aan de eene is bezweken, zal aan de ander ondergaan.
Wie háár ontmoette voor de ziel afstand gedaan had van het bloeien,
zal zij met zoveel licht vermoeien als aan geen bloem geviel.
Wie hém vergat voordat het laatst uur zich voltrok in donkren nood,
heeft zich van roos tot roos vergeefs gehaast.
De lente en de dood gaan saam, een vriendschap zonder vorm of teken,
wie aan de eene is bezweken, zal aan de ander ondergaan.

 

Het programma start bij componist Samuel Barber, en wel met de titelsong van dit concert: ‘to be sung on the water’. Het water symboliseert hier de levensloop waarin we allemaal in contact komen met zeer uiteenlopende emotionele ervaringen. Het lied nodigt uit om op het eind van een leven terug te blikken, alsof aan de waterkant gezeten, je terugblikt op alle roeispaanslagen die je hebt gemaakt … één voor één rustige keuzes, maar bepalend voor je richting, slag na slag, tot op het moment dat dit rustige ritme stiller wordt en je de overkant bereikt. Het lied confronteert deze eerder eenzame reflectie met het samenzijn, met de liefde tussen 2 mensen en tegelijk met de mensheid.

Die sfeer van verlaten eenzaamheid en mijmering wordt in dezelfde beweging doorgetrokken naar zijn wondermooie zetting van ‘Sure on a Shining Night’. Auteur van dit gedicht, James Agee, zegt zelf over dit werk “It is a poem of true beauty and mystery”. Deze beide koorwerken zijn duidelijk in de diepe ‘Sehnzucht’ van de echte romantiek geschreven. Ook Elgar en Ireland bezingen de eenzame schoonheid en de lyriek van de liefde , met af en toe een dramatische wending naar het onafwendbare. Dreiging, verlies en angst zijn de anti-reacties van minzame liefde en bescherming, en dus de ideale alfa en omega van de kunstenaar om expressieve uiting te geven aan zijn of haar interpretaties.

Dat niet enkel componisten uit de romantische stijlperiode om kunnen met deze symbiose van liefde en leed, wordt bewezen in het volgende blokje koormuziek. Aansluitend bij het instrumentale werk ‘Israeli Concerto’ brengt Cantabile u het ‘doorbraak’ werk van de Amerikaanse rijzende ster Eric Whitacre: we luisteren naar zijn 5 prachtige Hebreeuwse Liefdesliederen, begeleid door piano en viool. De schoonheid van deze muziek krijgt een extra laagje door het feit dat de teksten geschreven werden door Hila Plittman, de sopraan die het hart van de jonge Eric compleet had gestolen en voor wie hij deze muziek schreef om dan uiteindelijk met haar te huwen.

Tijdens het repetitieproces maakte het koor voor het eerst kennis met de nog jonge Noorse Componist Ola Gjeilo, die op weergaloze wijze schoonheid spiegelt aan de angst en daarvoor terugvalt op zijn eigen ervaring bij het zien van het Aurora Borealis, het noorderlicht. In het werk ‘Northern Lights’ hoort u hoe de componist deze natuurlijk schoonheid langzaam laat overglijden in een wrange dissonante angst, luid crescendo en een schreeuwende climax … die dan even snel alle vrees wegneemt en plots opnieuw de schoonheid terugbrengt, als een eeuwig berusten in de eindigheid van wetenschap en de pure zuiverheid van het onverklaarbare. Diezelfde thematiek verwerkt Gjeilo ook in zijn ‘Sunrise Mass’ waarvan we u vandaag het laatste deel ‘The Ground’ brengen. Het is eigenlijk het Agnus Dei van de mis, de vraag naar vrede en rust: dona nobis pacem.

De derde hedendaagse grootmeester is Morten Lauridsen, van wie we u het laatste deel brengen uit de bundel ‘Chansons des roses’. Immers, in een poëtisch geïnspireerd programma als dat van vandaag kon schrijver Rainer Maria Rilke niet ontbreken, waarin hij ‘van horen zeggen’ (Dirait-on) de zachtheid van de verlatenheid en tegelijk de liefkozing van het samenzijn bezingt.

Het genre waarin verscheurde liefde en metaforisch lijden wel het meest werd bezongen, is natuurlijk het Italiaanse madrigaal. We eindigen ons concertprogramma dan ook met een tweetal renaissance madrigalen van Monteverdi, en nadien met een meer 20ste eeuwse (en dus neo-renaissance) vertaling door Gentenaar Norbert Rosseau. Zowel in de 17e eeuwse teksten als in de 20e eeuwse ‘tre madrigali’ vinden we dezelfde thema’s terug: liefde, verdriet en de natuur als metaforische troost.

Misschien blijft u na dit concertprogramma wel met een zwaar gevoel liggen op de maag, maar geloof dat het enkel in de bedoeling van het koor en de dirigent lag om u te laten kennis maken met de kunstige liefde, die als inspiratiebron menig artiest heeft bezonnen.

Laat liefde dan ook onze wens zijn op deze mooie zomermiddag en moge u dat verliefde gevoel meenemen en koesteren, elke keer weer …

Ev’ry time you feel the Spirit!

© Steve De Veirman (2014)